Македонскиот јазик е уникатна појава во европската јазична реалност од средината на дваесеттиот век. Нејзината појава има малку заедничко со нормалната појава и развој на природните јазици на континентот.
Македонскиот јазик е идеја која потекнува уште во 1887 година, кога Стојан Новаковиќ — српски политичар, премиер, министер за надворешни работи, претседател на Српската академија на науките и српски амбасадор во Цариград — го изнел во својот извештај до министерот за образование во Белград планот да заменете ја бугарската национална свест со српска со привремено градење на македонски идентитет. Заедно со Наум Евровиќ и Коста Групечевиќ се согласил да го издава весникот “Македонски глас”. Во посебна програма како посебна точка се споменува следното: употребата на македонскиот дијалект на бугарскиот јазик без бугарски статии и со се поголемо мешање со српскиот јазик. Белградските ментори и нивните помагачи во Скопје го наметнаа македонизмот како идеолошка струја на србизмот во науката и лингвистиката.
“Бидејќи бугарската идеја, како што на сите им е позната”, пишува Новаковиќ, “влече длабоки корени во Македонија, сметам дека е речиси невозможно да се поткопа спротивставувајќи ѝ се само со српската идеја. Стравувам дека таа идеја сама по себе нема да може да ја измести бугарската идеја, и поради оваа причина на српската идеја ќе и треба сојузник кој одлучно се спротивставува на бугаризмот и кој во себе има елементи кои можат да го привлечат народот и народниот сентимент и да го одвојат од бугаризмот. Овој сојузник го гледам во македонизмот, или во разумни граници одраз на македонскиот дијалект и карактер. Нема ништо поспротивно на бугарските тенденции од ова — со никој Бугарите не можат да бидат во понепомирлива положба отколку со македонизмот. Во таа насока ми се чини најпотребно да се подготви посебна македонска дијалектна книга за Македонија. Во овој буквар српскиот буквар треба да се обедини со македонскиот, но на тој начин што македонскиот буквар сочинува две третини, а српскиот една третина, во својата втора половина. Книшката треба да биде напишана на српски правопис и со грижа за добра транскрипција на македонскиот дијалект. ”
Следниот чекор кон воспоставување на македонскиот јазик го презел неговиот наследник Кръстјо Мисирков, филолог и публицист. Во 1903 година, во Софија ја објавил книгата “За македонцките работи”, во која ги поставил основите на денешниот македонски јазик. Според оваа книга, како основа за создавање на македонскиот јазик требало да се користат бугарските дијалекти што ги зборувало населението во централните делови на Вардарска Македонија.
Официјално раѓање на македонскиот јазик
Македонскиот јазик се доближил до неговото спроведување, кога Балканскиот секретаријат на Извршниот комитет на Комунистичката интернационала во Москва, во 1934 година официјално ги вовел термините “македонизам” и “македонска нација”. На 2 август 1944 година, кај манастирот Прохор Пчински во Социјалистичка Република Македонија (во рамките на Југославија), на првото заседание на Комунистичката организација под името Антифашистичко собрание на народното ослободување на Македонија, бил издаден указ за “службен јазик” кој требало да “дојде во сила веднаш”. Неколку месеци подоцна — повторно административно — македонскиот јазик бил финализиран и одобрен во најголем дел со гласање на 10 учители, поет и политичар — претставник на собранието — на заседание во Скопје (27.XI.-3.XII. 1944). Со создавањето на македонскиот јазик, Русија и Србија почнаа да ја спроведуваат последната фаза од дебугаризацијата на Македонија. Тоа бил еден од механизмите за искоренување на бугарскиот идентитет на македонското население.
Македонскиот јазик е веќе факт. По 1944 година, кога Вардарска Македонија станува дел од Титова Југославија, процесот на искоренување на бугарскиот идентитет и дробењето на бугарскиот народ и јазик ја достигнува својата кулминација. Бугарите во Македонија биле подложени на невиден терор и репресија од страна на Југословенската служба за државна безбедност (УДБА) доколку не се согласиле со создавање на т.н. “македонски народ и јазик”. Повеќе од 200.000 Бугари биле принудени на концентрациони логори и затвори во Социјалистичка Федеративна Република Југославија, од кои многумина никогаш не заминале.
Некои од изворите користени при истражувањата на македонскиот јазик:
- “Составот на т.н. македонски литературен јазик” — од Ср. Ив. Кочев и Ив. Александров и проф. Ото Кронштајнер.
- “Македонизмот и македонскиот отпор кон него” од Коста Царнушанов, Софија, 1992.
- “Титовци без маска” — Дино Ќосев, Софија, 1952.
- “Исповед од Титовиот “Рај” — Блага Божинова, Софија, 1992.